My God, Help Me to Survive This Deadly Love

Η East Side Gallery αποτελεί από τα κορυφαία και διασημότερα τουριστικά σημεία της πόλης του Βερολίνου. Η δημιουργία του περίφημου αυτού υπαίθριου μουσείου άρχισε λίγο μετά την πτώση του τοίχους του Βερολίνού τον Φεβρουάριο του 1990 όταν 118 καλλιτέχνες από 21 χώρες αρχισαν να δημιουργούν τοιχογραφίς (γκράφιτι) πάνω σε έναν κομμάτι του τοίχους κατά μήκος της οδού Mühlenstrasse στοπρώην ανατολικού Βερολίνου στην περιοχή δίπλα στον ποταμό και μεταξύ των σιδηροδρομικών σταθμών Oberbaum Brücke και Ostbahnhof. 

Η East Side Gallery είναι η μεγαλύτερη και μακροβιότερη έκθεση σε ανοιχτό χώρο στον κόσμο με 105 τοιχογραφίες στο σύνολο με κυρίως πολιτικό μήνυμα και περιεχόμενο. Η East Side Gallery έχει συνολικό μήκος 1316 μέτρα ενώ ήδη από  τον Νοέμβριο του 1991 θεωρείται προστατευόμενο μνημείο. Η διασημότερη ίσως τοιχογραφία της East Side Gallery είναι η δημιουργία του Ρώσου καλλιτέχνη Dmitri Vrubel που έχει γίνει γνωστή ώς το "Το φιλί" ή "My God, Help Me to Survive This Deadly Love" (Θεέ μου, βοήθησε με να γλυτώσω από αυτό το θανατηφόρο έρωτα) από τις φράσεις που είναι γραμμένες στα Ρώσικα στο πάνω και στο κάτω μέρος της τοιχογραφίας.

Η τοιχογραφία αποτελεί αναπαράσταση της επίσης διάσημης φωτογταφίας του Γάλου φωτορεπόρτερ Regis Bossu ο οποίος το 1979 (7 Οκτωβρίου) κάλυπτε τους εορτασμούς για την 30η επέτειο της Λαίκής Δημοκρατίας της Ανατολικής Γερμανίας. Η φωτογραφία τραβήχθηκε την στιγμή που ο Μπρέζνιεφ και ο Πρόεδρος της Ανατολικής Γερμανίας Έριχ Χόνεκερ, αντάλασαν το «σοσιαλιστικό αδελφικό φιλί» (socialist fraternal kiss). 

Το «σοσιαλιστικό αδελφικό φιλί» είναι ένα τελουτουργικό φιλί (με ρίζες/αναφορές στους ορθόδοξους ασπασμούς κατά την διάρκεια του Πάσχα) που αποτελείται από μια αγκαλιά και ένα αμοιβαίο φιλί στο μάγουλο ή σε κάποθες σπάνιες περιπτώσεις στα χείλη και ήταν κάτι συνήθες μεταξύ των ηγετών των κουμουνιστικών κρατών για να δηλώσoυν την αλληλεγγύη τους.

Η τοιχογραφία του Dmitri Vrubel, όπως και οι υπόλοιπες της East Side Gallery, όντας εκτεθιμένη στις εξωτερικές καιρικές συνθήκες και στην ατμοσφαιρική ρύπανση χρειάστηκε εργασίες αποκατάστασης το 2009 (από τον ίδιο τον καλλιτέχνη) έχοντας επιπρόσθετα υποστεί και "βανδαλισμούς". Οι εργασίες αποκατάστασης πραγματοποιήθηκαν με την υποστήριξη του  Künstlerinitiative, ενώ ο Vrubel δώρισε την αμοιβή του (3000€) για τις ανάγκες ενός κοινωνικού project τέχνης στην περιοχή του Marzahn του Βερολίνου.

Πλέον σχεδόν όλες οι τοιχογραφίες της East Side Gallery προστατεύονται από κάγκελα ενώ σύφωνα με τους ειδικούς δεν θα αργήσει και ο στιγμήπου θα χρειστεί ακόμη μια περίοδος αποκατάστασης. Πριν από λίγες ημέρες, το Σάββατο 14/05/2016, μια παρόμοια τοιχογραφία έκανε την εμφανισή της σε εξωτερικό τοίχο ενός εστιατορίου στο Vilnius της Λιθουανίας δημιουργία του Mindaugas Bonanu απεικονίζοντας των Ρώσο Πρόδρο Πούτιν να ανταλάσει το socialist fraternal kiss με τον Ντόναλντ Τράμπ.

Το My God, Help Me to Survive This Deadly Love όπως είναι σήμερα

και το έργο του Mindaugas Bonanu στο Vilnius 

The Wake Up Call: το πολιτικό γκράφιτι στον καιρό της κρίσης

Το «The Wake Up Call» είναι ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους για το πολιτικό γκράφιτι στην Αθήνα της κρίσης.     Το ντοκιμαντέρ ακολουθεί τέσσερις street artists στην προσπάθειά τους να αφήσουν το πολιτικό στίγμα τους στο αστικό τοπίο της Αθήνας. Πολιτική, σάτιρα και χρώματα αναμειγνύονται για να γεννήσουν μια υπαίθρια έκφραση μακριά από την κυρίαρχη ιδεολογία. Μέσα από τη δράση των τεσσάρων καλλιτεχνών, το «The Wake Up Call» επιχειρεί να αποτυπώσει την προσπάθεια πολιτικής αφύπνισης στην Ελλάδα της κρίσης, με έργα τέχνης του δρόμου που περιμένουν τη φθορά του χρόνου.

Ο MaPet το πρωί είναι οδοντίατρος. Στον ελεύθερό του χρόνο κόβει στένσιλ με τον οδοντιατρικό τροχό του και τις νύχτες κάνει αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «προπαγάνδα στο δρόμο». Ο Absent στήνει ένα πρόχειρο τυπογραφείο και σμιλεύει πολιτική σάτιρα πάνω σε ένα χαρακτικό που υπηρετεί τη δική του αντιπληροφόρηση. Από την εποχή του «No Niquita» μέχρι το «Hello Χ-ίτη» οι αφίσες του, τυπωμένες σε λαδόκολλα, δεν έχουν περάσει απαρατήρητες. Ο Pol, άλλος ένας «στενσιλάς», απεχθάνεται τον καθωσπρεπισμό της μεγαλοαστικής τάξης και λέει με ειρωνεία «Καθαροί τοίχοι, βρώμικες συνειδήσεις». Ασκεί κριτική στον ρόλο των κυρίαρχων ΜΜΕ και καλεί την κοινωνία σε εξέγερση με ένα μεγάλο έργο στον πεζόδρομου της Ερμού. Τέλος, ο Bleeps, ίσως ο πιο γνώριμος από όλους, σχεδιάζει μπροστά στο φακό του ντοκιμαντέρ το τελευταίο του έργο, μια αλληγορία για «Το Τίμημα» που καλείται να πληρώσει ο λαός λόγω της οικονομικής κρίσης.

Την τελευταία δεκαετία η Αθήνα έχει αναδειχθεί σε μια από τις σημαντικότερες πρωτεύουσες της street art, της τέχνης του δρόμου. Γκράφιτι έχουν γεμίσει ολόκληρες γειτονιές του κέντρου όπως τα Εξάρχεια, ο Κεραμεικός και το Γκάζι. Ειδικά τα τελευταία δύο χρόνια, με την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης, το πολιτικό γκράφιτι έχει βρει εύφορο έδαφος απέναντι στη μονόπλευρη πληροφόρηση και την έλλειψη κριτικής στάσης στα τεκταινόμενα από την πλειονότητα των κυρίαρχων ΜΜΕ. Παράλληλα, η άνοδος της ακροδεξιάς στην ελληνική πολιτική σκηνή αποτέλεσε το έναυσμα για ακόμη περισσότερη κριτική στο πιο ελεύθερο κομμάτι της ελληνικής πρωτεύουσας, τους δρόμους της.

Το «The Wake Up Call» είναι μια καταγραφή του καλλιτεχνικού πολιτικού ακτιβισμού στα χρόνια της κρίσης, ενα «κοινωνικό ημερολόγιο σε δημόσια έκθεση», όπως το αποκαλεί ο Bleeps, εφήμερα αναρτημένο στους τοίχους της Αθήνας.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Έρευνα - Σενάριο  : Κώστας Καλλέργης
Φωτογραφία  : Κώστας Καλλέργης, Δημήτρης Πεταλάς
Μοντάζ  : Κώστας Χριστακόπουλος
Μουσική  : Κλεάνθης Κωνσταντινίδης,  Γιώργος Τσέτικας
Σχεδιασμός ιστοσελίδας  : Μανώλης Κανδανολέων

Το τείχος του John Lennon!!!

Πράγα. Δεκαετία του 80. Το κουμουνιστικό καθεστώς έχει "φωτογραφίσει" ως εχθρό κάθε τι δυτικοφερμένο. Τα τραγούδια των Beatles φυσικά και δεν είναι στο καθημερινό ρεπερτόριο των ραδιογωνικών σταθμών. Όπως και δεν είναι το μόνο συγκρότημα που έχει "στοχοποιηθεί" από την πολιτική ηγεσία της χώρας. Η αλήθεια είναι ότι είναι δύσκολο για κάποιον να καταλάβει πως μπορεί να αποτελεί εχθρό του κράτους και της νεολαίας κάτι όμορφο σαν την μουσική. Πως είναι δυνατόν, άνθρωποι και ηγέτες που μιλούν για την "απελευθέρωση" των πολιτών από κάθε είδους δεσμά να τους αποκλείουν συγχρώνος από κάθε τι που δεν είναι "πρέπον" και δεν συμβαδίζει με την οπτική τους. Τελοσπάντων. Ισως εμείς να αντιλαμβανόμαστε αλλιώς και λάθος την πραγματική ελευθερία των ανθρώπων και το σπάσιμο των δεσμών τους. Για αυτό ας επανέλθουμε στην Πράγα της δεκαετίας του 80.


Λίγες ημέρες μετά τον θάνατο του Lennon νεαροί Τσέχοι έγραψαν κρυφά τις νύχτες τα πρώτα μηνύματα στον τοίχο ως φόρο τιμής στο σκαθάρι. Στις αρχές της δεκαετίας, ο τοίχος άρχισε να γεμίζει από στίχους των Beatles και graffiti εμπευσμένα από την ζωή του μεγάλου σκαθαριού. Του John Lennon. To 1988 έγινε το ταμπλώ και το μεγάλο πανώ των διαμαρτυριών και παραπόνων των Τσέχων φοιτητών. Τα συνθήματα για ελευθερία και ειρήνη μπορεί να προερχόταν από κομμάτια των Lennon και των Beatles αλλά είχαν ως στόχο το κουμουνιστικό καθεστως του Gustav Husak. Οι φοιτητές (και όχι μόνο) έγραφαν και ζωγράφιζαν πάνω στον τοίχο και η αστυνομία έσβηνε. Την άλλη μέρα όμως ο τοίχος ξαναγέμιζε. Ιmagine there's no country!! Kαι δώστου από την αρχή. Το αποτέλεσμα?? Άγριες συμπλοκες μεταξύ των φοιτητών και των αστυνομικών δυνάμεων καιεπίκεντρο την κοντινή (και πανέμορφη) γέφυρα του Καρόλου (Charles Bridge). Για το κίνημα των φοιτητών οι αρχές χρησιμοποιούσαν ειρωνικά τον όρο "Lennonism".

Σήμερα ο τοίχος εκτός από σύμβολο υπερ της ελευθερίας και των αγώνων των νέων αποτελεί και ένα από τα αξιοθέατα της χρυσής πόλης. Λέγεται ότι ανήκει στο τάγμα των Ιπποτών "Knights of the Maltese Cross" (τι να πούμε?? υπάρχουν ακόμη??) και βρίσκεται στην Velkopřerovské náměstí στην περιοχή Malá Strana. Όσοι περνούν από εκεί αφήνουν το στίγμα τους πάνω στον τοίχο με αποτέλεσμα τα αρχικά συνθήματα και graffiti να έχουν "θαφτεί" κάτω από τόνους μελανιού. Αν σας φέρει ο δρόμος από εκεί και θέλετε να γράψετε κάτι, προσπαθήστε να μην "πατήσετε" πάνω σε παλιότερα μηνύματα και εικόνες.

*** Σημερα - Σάββατο 09/10 κλείνουν 70 χρόνια από την γέννηση του Lennon. Ακόμη και η google και το youtube έβαλαν "λογότυπο" ειδικά σχεδιασμένο για την ημέρα. Eμείς σας αφήνουμε με κάτι πολυπαιγμένο, κλασσικο αλλά πάντα αγαπημένο.

Ο Τοίχος έχει την δική του ιστορία: Graffiti ή Διαφημίσεις?

Συνήθως δεν συμμετέχω στα λεγόμενα blogoπαίχνιδα. Τούτο εδώ όμως έχει κάτι διαφορετικό. Το να δεις πως γράφει το χέρι και όχι το πληκτρολόγιο των ανθρώπων είναι ενδιαφέρον. Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τα γραπτά μας ως την αποτύπωση της πληκτρολόγησης. Πόσοι από εμάς δεν έχουμε καιρό να πιάσουμε μολύβι (όχι στυλό, μολύβι) και να γράψουμε έστω το όνομά μας σε μια κόλλα χαρτιού και όχι σε έναν κειμενογράφο? (αλήθεια έχετε μολύβι σβήστρα και ξύστρα σπίτι σας???) Και να μην μιλήσουμε το θέμα της ορθογραφίας!!! Σκεφθείτε την πληκτρολόγηση χωρίς την αυτόματη διόρθωση. Δοκιμάστε να γράψετε ένα κείμενο (μια σελίδα ας πούμε) χωρίς την βοήθεια του speller!!! Πόσα ορθογραφικά λέτε να κάνετε κατά μέσο όρο??? Για αυτό λοιπόν δέχομαι την πρόσκληση του bosko και καταθέτω την δική μου εκδοχή του ιδιόχειρου σημειώματος. Ανέκαθεν μου άρεσαν τα γκράφιτι. Προτιμώ να βλέπω έναν τοίχο γεμάτο όμορφα γκράφιτι παρά έναν γκρίζο τοίχο. Έτσι αποφάσισα να κάνω το δικό μου εδώ στον τοίχο του Γιουσουρούμ και προσκαλώ τους πέντε πρώτους που θα διαβάσουν το post αυτό να κάνουν το ίδιο (visitors 354-358). Απομακρυνθείτε λίγο από την οθόνη και κοιτάξτε την. Λόγια του αγαπημένου Νικόλα Άσημου. Θεωρώ τα γκράφιτι «τέχνη του δρόμου» και όχι βανδαλισμό του. Εξάλλου μπορεί κάποιος να μου πει ποια είναι διαχωριστική τους γραμμή? Ο Ανδριωτάκης στην Ελευθεροτυπία το έθεσε πανέμορφα "Ποιός είναι περισσότερο βάνδαλος, ένας ζωγράφος του δρόμου ή μια εταιρεία που διαφημίζει τα προϊόντα της σε δημόσιο χώρο???"

Η ιστορία των γκράφιτι είναι λίγο πολύ γνωστή. Αν και τα πρώτα δείγματα γραφής συνθημάτων εμφανίζονται στην Αρχαία Ρώμη και στο Σινικό Τοίχος, χρειάστηκε να περάσουν εκατοντάδες χρόνια ώστε η ιδιότυπη μορφή έκφρασης, ή τέχνης κατ ΄άλλους να επανεμφανιστεί στους δρόμους μιας σύγχρονης πόλης. Είμαστε στο 1966 στη Φιλαδέλφεια της Αμέρικας όπου δύο τύποι έγραφαν τα ψευδώνυμα τους από άκρη σε άκρη της πόλης. Τα ιστορικά ψευδώνυμα ήταν CORNBREAD και COOL EARL. Ο λόγος που οι δύο τύποι επιδόθηκαν στο αποκαλούμενο “bombing” της πόλης? Άγνωστος. Σχεδόν ταυτόχρονα εμφανίστηκε (ίσως μεταφέρθηκε εκεί) στην Νέα Υόρκη ο KILROY, ο οποίος συνήθιζε να ζωγραφίζει παντού φιγούρες με τη φράση "Kilrοy was here". Φτάνουμε έτσι στο 1971 όπου κάνει την εμφάνισή του ο θρυλικός πλέον Ελληνοαμερικάνος TAKIS. O TAKIS (Δημήτρης το όνομά του) δούλευε ως κούριερ, οπότε κινούνταν σε όλη την πόλη, και έγραφε παντού (σε τοίχους ακόμα και στο μετρό) TAKIS 183. Το 183 προερχόταν από τον δρόμο που ζούσε την 183η οδό. Η όλη ιστορία πήρε δημοσιότητα μετά από μια συνέντευξή του στους New York Times με. Αυτό ήταν. Ο TAKIS έγινε διάσημος και η Νέα Υόρκη γέμισε με τα λεγόμενα tags διαφόρων ατόμων: Mary 122, George 21 κτλ. Εκτός από τους δρόμους, το μετρό αποδείχθηκε ένα άριστο μέσο για τους writers (έτσι αποκαλούνται οι “καλλιτέχνες” του είδους), που συναγωνίζονταν για το ποιος θα "χτυπήσει" τα περισσότερα βαγόνια σε μια νύχτα. Ο SUPER KOOL 223 από το Bronx και ο WAP από το Brooklyn ήταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν σπρέι, σχεδιάζοντας πιο "φαρδιά" γράμματα, προσθέτοντας σχέδια όπως γραμμές, βούλες, αστέρια, στο εσωτερικό των γραμμάτων. Σύντομα έχουμε και την εμφάνιση των διαφορετικών στιλ γκράφιτι: Broadway style, Softie / Bubble letters, Mechanical lettering κλπ.

Στα τέλη της δεκαετίας του 70 οι αρχές στην Νέα Υόρκη αρχίζουν και παίρνουν μέτρα κατά του φαινομένου. Τα γκράφιτι πλέον θεωρούνται απαγορευμένα ενώ και τα σπρέι είναι δυσεύρετα Η αστυνομία φυλάσσει πλέον καλύτερα το μετρό. Και όπως καταλαβαίνετε κάτι που απαγορεύεται γίνεται πρόκληση. Έτσι έχουμε την δημιουργία των πρώτων ομάδων και την έναρξη ενός «πολέμου» μεταξύ των writers και των αρχών. Γράφετε εσείς? Τα σβήνουμε εμείς αμέσως! Τα σβήνετε εσείς? Τα ξαναφτιάχνουμε εμείς σε χρόνο μηδέν.!!!! Φυσικά τα μέτρα, οι βαρύτερες ποινές, καθώς και η εξάπλωση της βιας στους δρόμους της πόλης είχαν ως αποτέλεσμα την μείωση των ιδιότυπων καλλιτεχνών. Είναι η λεγόμενη "survival of the fittest" εποχή. Στην Ελλάδα το γκράφιτι κάνει την εμφάνισή του στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και γρήγορα εξαπλώνεται παντού. Βαγόνια τρένων, τοίχοι, κάθε είδους διαθέσιμης επιφάνειας παίζουν το ρόλο του καμβά. Διάφορα φεστιβάλ έχουν διοργανωθεί σε πολλές πόλεις της χώρας. Μην ξεχνάμε και το πρόγραμμα «Χρωμόπολις» που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας 2001 – 2004» σε δέκα πόλεις της χώρας (Πειραιάς, Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Βόλος, Ιωάννινα, Μυτιλήνη, Χανιά, Αλεξανδρούπολη. Καλαμάτα και Ρόδο) και περιελάμβανε την δημιουργία γκράφιτι σε δέκα δημόσια και ιδιωτικά κτίρια. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην ομάδα «Carpe Diem» με ένα έργο που περιλαμβάνει, εκθέσεις, σεμινάρια, έκδοση λευκωμάτων, εικαστικές παρεμβάσεις σε κτίρια κλπ.

Σας αφήνουμε με προτάσεις για ταινίες, όπως το Turk 182 τη βιογραφική ταινία για τον Basquiat που υπήρξε από τους πρώτους που έβαλαν το γκράφιτι σε γκαλερί και το Bomb the System, τις περιπέτειες δύο καλλιτεχνών του γκράφιτι που γεμίζουν την πόλη με τις δημιουργίες τους στις νυχτερινές τους εξορμήσεις. Δείτε στα επιπλέον της ημέρας ένα ωραίο βιντεάκι και απολαύστε την δημιουργία ενός γκράφιτι. Α, και δεν πιστέυω να κοιτάζετε στραβά εκείνον τον απαίσιο τοίχο απέναντι απο το γραφέιο σας!! Ντροπή!!! Φωνάξτε και κάποιον να σας βοηθήσει!!!

Πληροφορίες και πηγές
http://www.ypovrixio.gr/article.php?issues_no=33&contents_id=202
http://www.ekathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_3_06/02/2008_258261
http://www.tanea.gr/Sector.aspx?d=20080305&nid=7724410&spid=221
http://blogs.exodos.gr/index.php?option=com_myblog&blogger=freetime&Itemid=42
http://www.hiphopkinima.com/portal/content/view/201/221/
http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_2_10/04/2005_1283928

(για το http://www.autographcollectors.blogspot.com/)