Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2009

Πλατεία Κογκό: Τόπος γέννησης της Jazz...

Το 1724 με την επιβολή του Μαύρου Κώδικα στην Νέα Ορλεάνη, απαγορεύτηκε κάθε είδους λατρείας -πλην της καθολικής. Οι δούλοι (καταγώμενοι στην πλειοψηφεία τους απο την Δυτική Αφρική,την Αϊτή, την Ματρινίκα κ.α) εξακολουθησαν όμως να ασκούν -τις περισσότερες φορές παρανόμως- το χουντού (ή βουντού όπως έχουμε συνηθίσει να το αποκαλούμε εμείς), σε κάθε πιθανό και απίθανο σημείο της πόλης .

Όταν οι ΗΠΑ αγόρασαν από τον Ναπολέωντα την περιοχή κατήργησαν όλους τους περιορισμούς σε ήθη έθιμα και λατρείες. Αποτέλεσμα όπως είναι φυσικό, ήταν ανάμεσα σε άλλα και η απελευθέρωση των τελετών βουντού. Το 1817 μάλιστα το δημοτικό συμβούλιο σε μια προσπάθειά να περιορίσει την εξάπλωση του βουντού, νομιμοποίησε τους κυριακάτικους χορούς των δούλων σε έναν ανοιχτό χώρο-γήπεδο που ονομάστηκε πλατεία Κογκό. Οι χοροί της πλατείας Κονγκό νομιμοποιήθηκαν και για δυό άλλους λόγους: για ικανοποίηση των δούλων αλλά και για την δημιουργία μιας δυνατής τουριστικής ατραξιόν στην περιοχή. Οι κυριακάτικοι χοροί των δούλων προέρχοταν από την εποχή της Γαλλικης και Ισπανικης κατοχής όταν και οι αφρικανοί αφήνοταν από τις δουλειές τους ελεύθεροι τις Κυριακές να μαζεύονται στην Πλατεία, να στήνουν παζάρια, να τραγουδούν και να χορεύουν κατά τα έθιμα της πατρίδας τους.

Είναι η εποχή που οι άγιοι της της καθολικής εκκλησίας αναμειγνύονται με τις θεότητες των αφρικανικών χώρών και τους θεούς της Αϊτής και των άλλων νησιών. Οι δούλοι ανέμειξαν τις παραδόσεις των προγόνων τους με τις αντίστοιχες των Ευρωπαϊων (σε αυτό επαιξαν σημαντικό ρόλο ο Κρεολοί) δημιουργώντας μια ιδιότυπη θρησκέια, στην οποία εισχώρησε και πλήθος λευκών. Μέσα από το βουντού και τους ¨χορούς της Πλατείας Κογκό" διατηρηθηκαν οι ρυθμοί αλλά και το όργανα (κυρίως κρουστά) της Δυτικής Αφρικής. Είναι οι χοροί αυτοί που φέρνωντας στον ανοιχό χώρο τα όργανα και τους ρυθμούς της Αφρικής, επιτάχυναν την ανάμειξής τους με τους Δυτικούς ρυθμούς. Πλήθος κόσμου και μελετητών, δημοσιογράφν κλπ συγκεντρωνόταν στην πλατεία να παρακολουθήσει τα τεκτενόμενα.
Ο Άσμπερι δίνει μια καταπλητκική περιγραφή των ¨παραστάσεων" αυτών :
"........Στο σύνθημα ενός αστυνομικού, οι σκλάβοι συγεντρώθηκαν στο κέντρο της πλατείας με το παρατεταμένο κροτάλισμα των πελώριων βοϊδοκοκκάλων στο πανω μέρος ενός βαρελιού που έπαιζε το ρόλο τυμπάνου ή τυμπαρίνου που το έλεγαν μπάμπουλα......Ολόκληρη η πλατεία είχε γίνει μια συμπαγής μάζα μαύρων σωμάτων που χτυπούσαν τα πόδια τους και ταλάντευαν τα σωματά τους στο ρυθμικό χτύπημα των κοκκάλων πάνω στο βαρέλι, τη φρηνιτική ψαλμωδία των γυναικών και την κλαγγή που σήκωναν τα κομμάτια μετάλλων που στυπούσαν στους αστραγάλους των αντρών..."

Πολλές περιγραφές υπάρχουν και για τα όργανα που χρησιμοποιόύσαν, αποδεικνύοντας την Αφρικάνικη καταγωγή τους καθώς και την ανάμειξή τους με περισσότερο αναγνωρίσιμα στον Δυτικό κόσμο όργανα (τύμπανα, κολοκύθες, ροκάνες, μαρίμπα αλλά και άρπα, τρίγωνα κλπ). Σημαντικό ρόλο έπαιξαν επίσης τόσο το γεγονός ότι οι σκλάβοι τραγουδούσαν πολλούς σκοπούς στην γαλλοκρεολική λαϊκή διάλεκτο, όσο και το ότι μπορούσε κανείς να διακρίνει Ευρωπαϊκές μελωδίες -παραλαγμενες φυσικά- ανάμεσα στους άλλους ρυθμούς της γιορτής. Το πάντρεμα των ρυθμών και οργάνων της Δυτικής Αφρικής με τα ατίστοιχα Ευρωπαϊκά είχε αρχίσει και μαζί του είχε ξεκινήσει και η πορεία της Jazz.

7 σχόλια:

akrat είπε...

ΩΡΑΙΟΤΑΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
μας έμαθες ξανά πάρα πολλά
ελπίζω ΠΑΝΤΑ ΤΕΤΟΙΑ

Jazzman είπε...

Δεν είμαι κανένας ειδήμονας, ούτε ειδικός της τζαζ. Είμαι ένας εραστής και λάτρης της τέχνης και της τζαζ, καθώς και ερασιτέχνης τζαζ κιθαρίστας.

Επομένως, συγχωρέστε με αν κάνω λάθος, αλλά απ' ότι γνωρίζω, η τζαζ σαν μουσική (ή σαν μουσικό ιδίωμα αν προτιμάτε), επίσημα χρονολογείται από το 1917. Πολιτισμικό παιδί της μπλουζ η οποία χρονολογείται πριν το 1880. Το κεφάλαιο “σύγχρονη αρμονία και μουσική”, ξεκίνησε με την μπλουζ και αργότερα εδραιώθηκε, εμπλουτίστηκε και εξελίχθηκε από την τζαζ. Από αυτά τα δυο είδη κατάγεται η σύγχρονη μουσική που απολαμβάνουμε σήμερα στις περισσότερες μορφές της (π.χ ροκ, φανκ, ροκ ν ρολ κ.π.α).

Συνοψίζοντας, θέλω να πώ πως η μπλουζ γεννήθηκε στην πλατεία Κονκό η οποία με την σειρά της γέννησε την τζάζ...

Επιπρόσθετα (μιας και το έφερε η κουβέντα), η μπλουζ κατάφερε να καταρρίψει τον πιο θεμελιώδη κανόνα της κλασικής αρμονίας: την συνήχηση μουσικών διαστημάτων 3ης μικρής και 3ης μεγάλης με κοινή θεμέλιο/ρίζα. Ένας τέτοιος ηχητικός συνδυασμός απογεύεται δια ροπάλου στην κλασική αρμονία ενώ είναι ο πιο ουσιώδης στην μπλουζ μιας και πρόκειται για την blue νότα...

Giousurum είπε...

@akrat
παντα ευπροσδεκτος εδώ στα μέρη μας...

Giousurum είπε...

@jazzman (No1)
Καταρχην να πούμε ότι ουτε εμεις ειμαστε ειδήμονες, ούτε και ειδικοί της τζαζ.
Επειδή γνωρίζουμε οτι ασχολεισαι με την jazz (και ως μουσικός αλλα και μεσω του ομορφου blog σου) για αυτό και θέλαμε την γνώμη σου για το θέμα.
Χαίρομαι που εθιξες το θεμα της "επισημης" γεννησης της jazz.
Οντως επισημα το μουσικό ιδιωμα της jazz ¨γεννηθηκε" στα τελη της δεκαετιας του 1910.
Πριν ομως από την δεκαετία αυτή και πριν μιλήσουμε (γα το ενδιαφέρον πραγματικά θέμα) της επίδρασης των blues, των νεγρικων επιθεωρήσεων, των σπιριτσουαλς κλπ στην "τελική διαμόρφωση" και γεννηση της jazz θα πρέπει να σταθούμε στους χορους της πλατείας κογκο.
Οι περισσοτεροι ιστορικοί και μουσικοί που ασχολούνται με την jazz αναφέουν ότι εκεινη την περίοδο άρχισε το πάντρεμα (και η παραλλαγη) του δυτικού τροπου παιξιματος μουσικής και του τροπου αντιληψης της αρμονιας. Κατι που πολυ σωστα περιγραφεις στο σχολιο σου σχετικα με την μπλε περιοχή κλπ (οποτε δεν εχει νοημα να πουμε περισσοτερα προς το παρον).
Ολοι λοιπον αναφερουν σαν ανεπισημη "γεννηση" της jazz την περίοδο της δεκαετίας 1830 και την πλατεια.

Giousurum είπε...

@Jazaman (N02)
(9συνεχιζουμε εδω γιατι μεγαλα σχολια δεν μας τα ανεβαζει)

Εμας εδω μας αρέσει να διαβάζουμε και φυσικά να ακούμε jazz. Eνα βιβλιο που πιστεύουμε ότι ειναι ιδανικο για μια πρωτη επαφη με την ιστορια της jazz ειναι το βιβλίο «Τζαζ» του Marshall W. Stearns. Ένα βιβλίο για το οποίο εχουμε αναφερθει εδω

http://giusurum.blogspot.com/2009/02/jazz.html

Επίσης ένα πολύ ενδιαφέρον ντοκυμαντερ ειναι το The story of jazz, εδώ παρισοτερα

http://www.venerablemusic.com/catalog/TitleDetails.asp?TitleID=4568

Και τα δυο αναφέρονται στους χορους της πλατειας Κογκο ως ανεπίσημη ¨γεννηση" και το "εφαλτήριο" προς την jazz.
Ισως το πιο σωστο θα ηταν να λεμε οτι εκει μπηκαν οι βασεις για την γεννηση της jazz και :

"...Το πάντρεμα των ρυθμών και οργάνων της Δυτικής Αφρικής με τα ατίστοιχα Ευρωπαϊκά είχε αρχίσει και μαζί του είχε ξεκινήσει και η πορεία ΠΡΟΣ ΤΗ Jazz...."

(Ειμαστε σιγουροι οτι εχεισ να προτεινεις πολλα περισσοτερα βιβλια κλπ για την jazz)

Ειναι πολλά που μπορουν να ειπωθουν για την ιστορια οχι μονο της jazz αλλα πολλων ειδων μουσικής.

Ευχαριστουμε για το σχολιο και την κουβεντα. Θα ειχε ενδιαφερον καποια στιγμη να την συνεχιζαμε. Οχι οσο αφορα φυσικα την πλατεια αλλα πολλα άλλα θεματα με ην γεννηση και την επιδραση της Jazz από και σε άλλα μουσικά ρεύματα.

Υ.Γ ειχαμε ανεβασει και χτες το σχολιο μας στο blog αλλα δεν ξέρω γιατί δεν αμφανίστηκε ποτέ.

ΚΑΛΟ ΒΡΑΔΥ

Jazzman είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Jazzman είπε...

Σίγουρα η κουβέντα που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι όχι μόνο πολύ μεγάλη αλλά και πολύ ενδιαφέρουσα. Φαίνεται εξάλλου και από το μέγεθος αλλά και από την ποιότητα των σχολίων που προηγήθηκαν.

Ίσως να μην έχουμε την πολυτέλεια να αναπτύξουμε εις βάθος μια διαδικτυακή συνομιλία μέσα από τα σχόλια ενός blog, άλλα σίγουρα ένα τέτοιο θέμα με έβαλε στον πειρασμό και έψαξα. Οι καρποί της μικρής μου έρευνας είναι η τελευταία μου ανάρτηση (http://jazzmusicgr.blogspot.com/2009/11/ken-burns-jazz-episode-1-gumbo.html).

Ενδιαφέρει όλους τους φίλους της τζαζ...