Σάββατο 9 Αυγούστου 2008

Αλεξάντερ Σολζενίτσιν: Στo αρχιπελαγος ενός νομπελίστα

Την περασμένη Κυριακή άφησε την τελευταία του πνοή στο σπίτι του, λίγο έξω από την Μόσχα, ο Ρώσος συγγραφέας και νομπελίστας Αλεξάντερ Ισάγεβιτς Σολζενίτσιν (Aleksandr Isayevich Solzhenitsyn) σε ηλικία 89 ετών. Άνθρωπος με ισχυρή προσωπικότητα και άποψη που δεν φοβήθηκε ποτέ του να πει δημόσια. Πρόκειται για τον συγγραφέα που μισήθηκε (στην αρχή) από τους συμπατριώτες του και λατρεύτηκε από τους Δυτικούς. Αιτία? Τι άλλο από (ημι)αυτοβιογραφικά του βιβλία «Μια μέρα στη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς» και το περίφημο «Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ». Δύο κείμενα ντοκουμέντο για τις καταστάσεις που βίωναν οι χιλιάδες αντιφρονούντες στην Σοβιετική Ένωση στην εποχή του Στάλιν στα Γκούλαγκ. Όσο για το τι είναι αυτά του γκούλαγκ? Γκούλαγκ είναι ο όρος που χρησιμοποιείται αμετάφραστος στις δυτικές γλώσσες (μεταξύ των οποίων και στην ελληνική) για τα «στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στην πρώην Ε.Σ.Σ.Δ., όπου εξορίζονταν οι πολιτικοί κρατούμενοι». Στην κυριολεξία γκούλαγκ δε λέγονταν τα στρατόπεδα, αλλά η κρατική υπηρεσία (ρωσικά: ГУЛАГ) που ήταν υπεύθυνη για τη διαχείρισή τους. Η λέξη "ГУЛАГ" είναι αρκτικόλεξο (στα ρώσικα) των λέξεων [Γενική Διεύθυνση Αναμορφωτικών Στρατοπέδων Εργασίας και Αποικιών, του Λαϊκού Κομισαριάτου Εσωτερικών]. Ο Σολζενίτσιν υπήρξε «τρόφιμος» ενός τέτοιου στρατοπέδου από το 1945 έως το 1953 που αφέθηκε ελεύθερος και εξορίστηκε στην κεντρική Ασία. (μετά τοποθετήθηκε σε «σαράσκα» -ερευνητικό κέντρο που απαρτιζόταν από καταδικασμένους). Αιτία της δίωξης και φυλάκισης του μια επιστολή που είχε στείλει σε φίλο του αμφισβητώντας τις πολεμικές ικανότητες του Στάλιν.

Ο Σολζενίτσιν γεννήθηκε στην περιοχή του Καυκάσου στις 1 Δεκεμβρίου 1918 και ανατράφηκε από τη μητέρα του Ταϊσίγια αφού ο πατέρας του Ισαάκ, πρώην αξιωματικός του αυτοκρατορικού στρατού, είχε σκοτωθεί σε κυνηγετικό ατύχημα. Σπούδασε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο του Ροστόβ, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθούσε μαθήματα δι' αλληλογραφίας του μοσχοβίτικου Ινστιτούτου Φιλοσοφίας, Λογοτεχνίας και Ιστορίας. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος τον βρίσκει αξιωματικό του Πυροβολικού του Κόκκινου Στρατού όπου και παρασημοφορήθηκε δύο φορές για τα κατορθώματα της μονάδας που διοικούσε. Το 1945 όμως γράφει την περίφημη (και καταδικαστική για τον ίδιο) επιστολή. Για την συνέχεια της ιστορίας μέχρι το 1953 τα είπαμε... Το 1962 του δίδεται η άδεια να δημοσιεύσει στη λογοτεχνική επιθεώρηση «Νόβι Μιρ» το έργο του «Μια ημέρα από τη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς», που αφορούσε έναν κρατούμενο στα Γκούλαγκ. Ένα χρόνο αργότερα η νουβέλα εκδίδεται και σε βιβλίο προκαλώντας ποικίλες αντιδράσεις. Δεν ήταν μόνο το ζήτημα της φρίκης των γκούλαγκ που πραγματευόταν, αλλά και το γεγονός ότι ένα βιβλίο με τέτοιο περιεχόμενο κυκλοφορούσε ελεύθερα και αλογόκριτα στη Σοβιετική Ένωση, δείχνοντας σε ποιο βαθμό είχε φθάσει η αποσταλινοποίηση. Τα επόμενα του όμως βιβλία δεν είχαν την ίδια τύχη και κυκλοφόρησαν μόνο σε παράνομες εκδόσεις.

Το 1970 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, όμως αρνήθηκε να μεταβεί στη Στοκχόλμη για να το παραλάβει φοβούμενος ότι το σοβιετικό καθεστώς δεν θα του επέτρεπε να επιστρέψει. Το σπουδαιότερο έργο του, το «Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ» έφτασε στην δύση με μικροφίλμ και εκδόθηκε τελικά το 1973 φτάνοντας στα άκρα τις σχέσεις του συγγραφέα με τις Σοβιετικές αρχές. Τελικά το 1974 του αφαιρούν την Σοβιετική υπηκοότητα και υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Έζησε διαδοχικά στη Γερμανία, στην Ελβετία και στις ΗΠΑ και επέστρεψε στη Ρωσία το 1994, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ όπου και τιμήθηκε, με το βραβείο του ρωσικού κράτους για τα «εξαιρετικά επιτεύγματά του στον ανθρωπιστικό τομέα» από τον τότε πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν. Με την επιστροφή του στην Ρωσία άρχισε να δίνει ομιλίες και διαλέξεις σε όλη την χώρα φτάνοντας στο σημείο κάποια να τον χαρακτηρίσουν γραφικό. Οι κρίσεις για την ζωή του Σολζενίτσιν ποικίλουν. Για κάποιους είναι ένας συγγραφέας – ήρωας ο οποίος τόλμησε σε περίεργες εποχές να δημοσιοποιήσει πράγματα και θαύματα για τα περίφημα Γκούλαγκ.

Για κάποιους άλλους είναι απλώς ένας ακόμα πουλημένος «διανοούμενος» της πρώην Σοβιετικής Ένωσης που η πένα του εκτελούσε εντολές των δυτικών. Ανεξάρτητα για το ποια είναι η γνώμη μας-σας για τον Σολζενίτσιν κανείς δεν μπορεί κανείς να μην επαινέσει το θάρρος του και να «εξορίσει» από την βιβλιοθήκη του βιβλία όπως το «Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ». Βιβλίο που δυστυχώς στην χώρα μας κυκλοφορεί σε δυο (δυσεύρετους πλέον όπως κατάλαβα πριν απο χρόνια όταν προσπάθησα να το αγοράσω) τόμους μόνο από τις εκδόσεις ΒΙΠΕΡ. Συλλογιζόμενος κανείς την εποχή της συγκεκριμένης έκδοσης μπορεί να την χαρακτηρίσει «επιεικώς» υποφερτή. Κρίμα όμως που κανείς από τότε δεν φρόντισε να επανεκδώσει το βιβλίο δίνοντας την πρέπουσα προσοχή στην επιμέλειά, στην μετάφρασή του κλπ. Και να φαντασθείτε επανεκδίδονται βιβλία και βιβλία... Όλων των ειδών και όλων των αποχρώσεων...

Δεν έχει σημασία η ονομασία: γκούλαγκ, στρατόπεδα συγκέντρωσης, Μακρόνησος, Γκουαντάναμο..... Αυτό που μένει είναι τα κάγκελα και το τι συμβαίνει πίσω απο αυτά.. Πριν σας αποχαιρετίσουμε να πούμε ότι ο Σολζενίτσιν πέθανε απο ανακοπή και ότι η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στην Ακαδημία των Επιστημών στη Μόσχα!!! Καλό σας βράδυ.

Πηγές - αναφορές:
http://www.russiablog.org/2007/07/alexander_solzhenitsyn_on_demo.php
http://news.pathfinder.gr/culture/books/496203.html
http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_04/08/2008_242906
http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1970/solzhenitsyn-autobio.html
http://www.naftemporiki.gr/t+z/story.asp?id=1547722

10 σχόλια:

Giousurum είπε...

Μαγάλο θέμα- μεγάλη συζήτηση. Το βιβλίο πάντως είναι δυνατό.

ange-ta είπε...

Δεν ξέρω γιατι, δεν τον πήγα ποτέ!

Περίεργο, γιατι ήμουν πάντα αντισοβιετική, αλλά αυτός κάπως μου έμοιαζε για αντικομμουνιστής.

Θα ξαναπεράσω να σε διαβάσω με την ησυχία, γιατι τωρα επήλθε η νύστα

dr.SeenG είπε...

Έμαθα γι'αυτόν, όταν ενημερώθηκα για το θάνατό του. Σπουδαίος άνθρωπος. Τον χαρακτηρίζω σπουδαίο, μόνο και μόνο για το θάρρος του να κατακρίνει ένα αδίστακτο καθεστώς. Τα υπόλοιπα τα ξέρεις εσύ και πολλοί ακόμα για το ποιόν του Σολζενιτσιν.
Το αν είναι πράκτορας των Δυτικών, δεν μπορεί κανείς να ξέρει. Αλλά τι σημασία έχει;
Την καλημέρα μου και καλή εβδομάδα!

Giousurum είπε...

@ ange-ta
ange-ta mou itan o anthropos pou polloi "misisan" kai polloi "latrepsan"... Einai mia prosopikotita me auto pou leme anfilegomeno poion... Pantos to vilvio tou (to arxipelagos) einai pragmatika sygklonistiko...Ean den to exeis diavasei axizei o kopos na to kaneis....

@ dr.Seeng
Doctora, oute ego oute kaneis mporei na pei ean itan praktora klp klp.... Polla exoun eipothei...
Symfono oti xreiazetai poly tharos kai isos trella na dimosiopoieiseis tetoia keimena kai erga se periodous "perierges"...An kai xero oti den eisai toy diavasmatos tha sto proteina anepifylakta...

Kalo vrady se olous

aKanonisti είπε...

Δεν τον έχω διαβάσει και εγώ..
και είναι κρίμα...
αλλά... όπως πολύ σωστά λες..
έχουν κυκλοφορήσει και μεταφραστεί άπειρες βλακείες... και η μετάφραση του έργου ενός νομπελίστα.. δεν είναι για κανέναν προτεραιότητα...
Τι να πω???
Ισως να μας έβαζες 2-3 αποσπάσματα που σου άρεσαν.. να πάρουμε μία γευση?? Ή είναι πολύ δύσκολο???

Giousurum είπε...

@aKanonisti
opos kai na to deis (istorika, apla enimarotika klp) exei endiaferon to ergo tou.
chekare to email sou....

Kalo apogeuma

μαριάννα είπε...

Καλησπέρα. Καταρχήν μπράβο που τον μνημόνευσες. Το αξίζει.
Θυμάμαι ήμουν Γυμνάσιο όταν είχα διαβάσει το συγκλονιστικό «Μία ημέρα στη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς» και είχα πλαντάξει στο κλάμα.
Όταν λέμε αμφιλεγόμενη προσωπικότητα τί εννοούμε εν προκειμένω; Ότι τόλμησε και κατήγγειλε όσα συνέβαιναν ή όταν ήταν πουλημένος;
Κάποτε όλοι μασήσαμε την καραμέλα του και καλά αντικομουνιστή. Σήμερα, μετά από όσα έχουμε ζήσει και δει, κλαίω για τις ζωές όλων των ευαίσθητων ανθρώπων που τις τσάκισαν στο όνομα της Επανάστασης.
Μεγάλη κουβέντα γιουσουρούμ και πολύ ενδιαφέρουσα.
Καλό ταξίδι στον Σολζενίτσιν που απλά τόλμησε να πει τα πράγματα με τ' όνομά τους.

quartier libre είπε...

@ καλησπέρα

υπάρχει σημείωση για σένα,
στο κονάκι μου...

:)

Giousurum είπε...

@γητεύτρια
fili giteutria..Auto pou esproxe ton Solzenitsin na grapsei ta erga tou to gnorizei isos mono autos..
Ego leo oti oti kai na itan xreiazetai megalo tharos na grapseis kata opoiodipote kathestotos. Akoma kai stis meres mas posoi einai autoi pou ta xonoun pragmatika sto opoio kathestos kai systima... Se ena proigoumeno post anaferomai ston Korovesi.. (http://giusurum.blogspot.com/2008/07/blog-post_29.html)
Rixe mia matia kai psaxe tin istoria tou. Des kai to videaki dipla... H sizitisi gia ton Solzenitsin einai ontos megali kai endiaferousa...


@quartier libre
thanx gia ta kala sou logia sto konaki sou...:)ta ypoloipa sta leo ekei...

Kalo vrady.

Kwlogria είπε...

Πω πω!! Σε ευχαριστώ!! Άκουσα για το θάνατό του και δεν τον ήξερα! Και ήθελα να μάθω γι'αυτόν και να τώρα που με φώτισες!! Σούπερ! Όσο για την έκδοση του βιβλίου, α καλά, έχω να σου πω. Επανεκδίδουν ό,τι μαλακία μπορείς να φανταστείς, ακριβώς γιατί είναι μαλακία και θα πουληθεί. Βέβαια, για να μην είμαστε και εντελώς κακοί, μερικές φορές απλώς πρέπει να περιμένεις και τσουπ! επανεκδίδεται το βιβλίο που θες!