Οι Sphinx και το πρώτο άλμπουμ σύγχρονης Ελληνικής τζαζ

(Ευχαριστούμε τον Γιώργος Χαρωνίτη, ψυχή του περιοδικού JAZZ & TZAZ και όχι μόνο, για την υπέροχη σηζήτηση και τις πληροφορίες σχετικά με τους Sphinx)

Η ιστορία της Ελληνικής τζάζ μπορεί να πάει σχετικά πίσω στον χρόνο αλλά ως αυτόνομο μουσικό ρεύμα στην χώρα εμφανίστηκε στα χρόνια της μεταπολίτευσης. Λίγο πολύ όλοι μας έχουμε ακούσει ιστορίες για το περίφημο τζαζ club "του Μπαράκου" το οποίο άνοιξε ο Γιώργος Μπαράκος το 1974 στην πλατεία Ραγκαβά της Πλάκας.  

Σε αυτό το club γράφτηκαν μερικές (αν όχι οι περισσότερες) σημαντικές στιγμές της σύγχρονης Ελληνικής τζαζ μουσικής. Εδώ ηχογραφήθηκε ζωντανά το ιστορικό άλμπουμ "Αυτοσχεδιάζοντας Στου Μπαράκου" το οποίο αποτελεί την πρώτη επίσημη ηχογράφηση σύγχρονης Ελληνικής τζαζ, Στο άλμπουμ αυτό ο Σάκης Παπαδημητρίου (πιάνο) και Φλώρος Φλωρίδης (σαξόφωνο και κλαρινέτο) αυτοσχεδιάζοντας κατάφεραν και συνδύασαν την παραδοσιακή μουσική με την αβαντγκάρντ. Χαρακτηριστικοί είναι οι τίτλοι του άλμπουμ αυτού: περίπου καλαματιανός, δημοτικός αυτοσχεδιασμός, ο τσομπανάκος, παράφραση του εθνικού ύμνου κ. ά).

Το άλμπουμ μπορεί να είναι το πρώτο που ηχογραφήθηκε αλλά δεν είναι το πρώτο του είδους που κυκλοφόρησε στην χώρα. Είχε προηγηθεί το Sphinx του τρίου των  Μάρκου Αλεξίου, Γιώργου Τρανταλίδη (Socrates Drank The Conium) και Γιώργου Φιλιππίδη (Εξαδάκτυλος, Ηρακλής & Λερναία Ύδρα). 

Οι Sphinx λοιπόν δημιουργήθηκαν το 1979 μετά από πρωτοβουλία του αείμνηστου και μεγάλου δάσκαλου του πιάνου Μάρκο Αλεξίου. Στην πραγματικότητα Sphinx δεν είναι το όνομα του γκρουπ αλλά έγιναν γνωστοί με αυτό καθώς αποτελούσε τον τίτλο του πρώτου τους άλμπουμ στο εξώφυλλο του οποίου δεν αναφέρεται πουθενά το όνομα του γκρουπ. 

To «Sphinx» (ACBA 100) έτυχε θετικών κριτικών ενώ το τριο έδεσε συναυλίες σε όλη την Ελλάδα παίζοντας φυσικά ξανά και ξανά στο ιστορικό τζαζ κλαμπ του Γιώργου Μπαράκου. 

Η σημαντικότερη και μεγαλύτερη συναυλία των «Sphinx» έγινε στο θέατρο του Λυκαβηττού το 1982. Το θέατρο, πρωτοφανές για συναυλία μουσικής τζαζ, γέμισε από τέσσερις χιλιάδες  θεατές ενώ την συναυλία προλόγισε ο Γιώργος Μπαράκος. Το πρώτο κομμάτι που παίχτηκε εκείνο το βράδυ ήταν το Ragava Blues αφιερωμένο προφανώς στον ναό της Ελληνικής τζαζ.

Το «Sphinx» αποτελείται από τρεις συνθέσεις του Μάρκου Αλεξίου (Every Day, Three Musketeers  και Sphinx) ενώ περιλαμβάνει το Nardis του Miles Davis και το Round Midnight του Thelonious Monk.

Tο 1980 και ενώ έχει προστεθεί στην παρέα ο Λάκης Ζώης, κυκλοφορεί το δεύτερο άλμπουμ τoυς με τίτλο "Επτά Διαστάσεις" (ACBA 1002). Τα 4 κομμάτια (Δρ. Τζέκυλ Και Κύριος Χάυντ, Σάμπα Της Αγάπης, Μιλώντας Με Τον Εαυτό Μου και Αιολιάνα) του άλμπουμ είναι συνθέσεις του Μάρκου Αλεξίου καιτα 3 του Λάκη Ζώη (S.O.S. Allen, Η Φόρμα Του και Ουράνιο Τόξο).

Οι Sphinx θα συνεχίσουν για λίγο ακόμη μαζί και μεταξύ αλλων συμμετείχαν στον δίσκο της Δήμητρας Γαλάνη Ατέλειωτος Δρόμος (MSM 501 - 502) παίζοντας στο κομμάτι The Man I Love.  Τα μέλη των Sphinx στην συνέχεια ακολούθησαν μια αυτόνομη αλλά σε κάθε επίπεδο σημαντική πορεία στα Ελληνικά μουσικά δρώμενα.

HINTS AND TIPS 

Ο Μάρκος Αλεξίου, έφυγε από την ζωή  στις  9 Φεβρουαρίου 2014, ήταν ένας από τους κορυφαίους αυτοσχεδιαστές πιανίστες και συνθέτες στον κόσμο. 

Ο Αλεξίου (για τον οποίο καιτην προσφορά του στην μουσική θα μπορούσαν να γραφτούν άπειρες σελίδες) μετά την διάλυση των Sphinx συνέχισε να ηχογραφεί συλλογικά και προσωπικά άλμπουμ, ενώ εξέδωσε βιβλία για την τζαζ και υπήρξεθ δάσκαλος εκατοντάδεων μουσικών.

Ο Λάκης Ζώης μεταξύ άλλων έχει κυκλοφορήσει δυο προσωπικά άλμπουμ, το Esoteric (1992) στο οποίο υπάρχει και το Ragava Square όπου πλήκτρα παίζει ο Αλεξίου και το Alone (2001).

Ο Γιώργος Φιλιππίδης κυκλοφόρησε το 2003 το αλμπουμ  40:45 μαζί με τους George Stronis, Christos Gotsinas.