Βρισκόμαστε στην μέση του Εμφυλίου Πολέμου. Εγκαινιάζεται το στρατόπεδο Μακρονήσου που θα αποτελέσει τόπο εξορίας χιλιάδων για τους οποίους το καθεστώς έκρινε ότι έχρηζαν κοινωνικής, πολιτικής ή εθνικής αναμόρφωσης.
12 Μάη του 1947. Τοποθεσία: ένα ξερονήσι απέναντι από το Λαύριο.Το όνομα αυτού; Μακρόνησος.
Η ιστορία του νησιού αρχίζει την περίοδο 1922-1923 όταν και λειτούργησε ως λοιμοκαθαρτήριο προσφύγων (κυρίως Ποντίων). Τότε στο νησί “φιλοξενήθηκαν” χιλιάδες προσφύγων κάτω από απάνθρωπες συνθήκες που είχαν ως αποτέλεσμα να αφήσουν εκεί την τελευταία τους ανάσα μεγάλος αριθμός ανθρώπων.Φυσικά η ιστορία δεν τελείωσε με το τέλος του Εμφυλίου καθώς οι ετεμφυλιακές κυβερνήσεις συνέχισαν τις εξορίσεις εκεί. Η Μελίνα Μερκούρη ως Υπουργός Πολιτισμού χαρακτήρισε το νησί μνημείο της εποχής του εμφυλίου. Νησί και κτίσματα των επιμέρους στρατοπέδων σε αυτό προστατεύονται από παρεμβάσεις.
Και όπως αναφέρει ο Δήμος Κέας "..Σαν «κολυμπήθρα του Σιλωάμ» όπως ονόμαζαν το Μακρονήσι, ο τρόμος και τα βασανιστήρια ήταν η μέθοδος για ιδεολογική αναβάπτιση η οποία θα δηλωνόταν με την δήλωση μετάνοιας ..".
«Τα ποιήματα αυτά γράφτηκαν στη Μακρόνησο, τον Αύγουστο και το Σεπτέμβρη του 1949, στο Δ' Τάγμα Πολιτικών Εξορίστων, πριν ακόμα μεταφερθούμε στο Β' Τάγμα, πριν ακόμα ζήσουμε όλη τη φρίκη της Μακρονήσου. Τα χειρόγραφα αυτά έμειναν θαμμένα στο χώμα μέσα σε σφραγισμένα μπουκάλια. Ξεθάφτηκαν τον Ιούλη του 1950». Ο Γιάννης Ρίτσος εισάγει τον αναγνώστη στην ποιητική συλλογή «Μακρονησιώτικα».
Οταν ο Ριτσος φοβήθηκε μην του βρούν τα ποιήματα και του τα σκίσουν ο Κατράκης και ο Γιολάσης σκέφτηκαν να κρύψουν τα ποιήματα μέσα σε μπουκάλια. Τα έβαλαν σε κουβά, τα σκέπασαν με πανί και είπαν ότι πάνε να μαζέψουν χόρτα. Οι δυο τους έκαναν ότι μάζευαν χόρτα με το μαχαίρι και παράλληλα έσκαβαν ένα μικρό λάκκο, όπου έβαλαν τα μπουκάλια με τα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου. Αργότερα, λίγο πριν στείλουν τον Κατράκη στον Άη-Στράτη, τα ξέθαψε και τα πήρε μαζί του. Ετσι γλίτωσαν τα χειρόγραφα της Μακρονήσου.
Εκδόθηκαν για πρώτη φορά από το εκδοτικό του ΚΚΕ, «Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις», τον Ιούλη του 1957 στο Βουκουρέστι. Ο τίτλος που είχε δώσει ο ποιητής στη συλλογή ήταν «Πέτρινος Χρόνος», όμως κατά την αποστολή των δακτυλογραφημένων χειρογράφων στο Βουκουρέστι παράπεσε το εξώφυλλο κι έτσι πρωτοκυκλοφόρησαν με τον αυτοσχέδιο τίτλο «Μακρονησιώτικα». Ο «Πέτρινος Χρόνος», με τον αρχικό του πια τίτλο, εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1974, σε αναθεωρημένη από τον ποιητή έκδοση, από τις εκδόσεις «Κέδρος». Τα χειρόγραφα του Ρίτσου από την Μακρόνησο σώθηκαν χάρη στον Μάνο Κατράκη και τον Γιώργο Γιολάση.
Από την συλλογή αυτή ο Θάνος Μικρούτσικος μελοποίησε 6 ποιήματα: Ο Ντικ, Ο Αλέξης, Οι Γερόντοι, Φεγγάρι, Χρέος, Χρόνος, και το 1976 υπογράφει στην μουσική για τον δίσκο "Καντάτα Για Τη Μακρόνησο / Σπουδή Σε Ποιήματα Του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη" σε μουσική του Θάνου Μικρούτσικου. Η "Σπουδή Σε Ποιήματα Του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη" είναι σε απόδοση του μεγάλου Γιάννη Ρίτσου. Τραγουδά η Μαρία Δημητριάδη (σε έν κομμάτι συμμετέχει και ο Σάκης Μπουλάς).
Τον Ιούνιο του 2018 και στο πλαίσιο των εορτασμών των 100 χρόνων από την ίδρυση του ΚΚΕ επανακυκλοφορεί ο δίσκος συνοδεία ενός βιβλίου 64 σελίδων. Τραγουδούν οι Ρίτα Αντωνοπούλου και Κώστας Θωμαΐδης.
