Guernica: Η ιστορία μιας πόλης και ενός διάσημου πίνακα...

Αποτελεί έναν από τους διασημότερους πίνακες ζωγραφικής όλων των εποχών και (ίσως) τον πιο αναγνωρίσιμο πίνακα του Picasso. Έχει διακοσμήσει (και ακόμη το κάνει) χιλιάδες τοίχους κτιρίων σε όλο τον κόσμο (φυσικά μιλάμε για αντίγραφά του). Ο τεραστίων διαστάσεων (3,49x7,77μ) πίνακας του Πάμπλο Πικάσο περιγράφει την απανθρωπιά, τη βιαιότητα την απόγνωση και τα αποτελέσματα του πολέμου μέσα από τον βομβαρδισμό της πόλης Γκερνίκα της Ισπανίας. Η Γκερνίκα (και όχι Γκουέρνικα όπως έχουμε συνηθίσει να την αποκαλούμε, Guernica στα ισπανικά) είναι μια μικρή κωμόπολη της Χώρας των Βάσκων. Μικρή αλλά σημαντική για τους Βάσκους διότι στο κέντρο της πόλης και κάτω από μια βελανιδιά συνήθιζε να συνεδριάζει η Βουλή τους. Ήταν Άνοιξη του 1937, κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφύλιου Πολέμου (1936-1939), όταν οι εθνικιστές του Φράνκο έχοντας υπό τον έλεγχό τους το μεγαλύτερο μέρος της Ισπανίας, θέλησαν να διασφαλίσουν την κυριαρχία τους και στο βορά, με την κατάληψη του Μπιλμπάο, της μεγαλύτερης πόλης των ανυπότακτων Βάσκων, που συνεργάζονταν με τη δημοκρατική κυβέρνηση της Μαδρίτης, και το μεγαλύτερο εμπόδιό στα σχέδιά του ήταν η μικρή αυτή πόλη εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης. Θεωρητικά η Ναζιστική Γερμανία ήταν αμέτοχη και ουδέτερη στον Ισπανικό Εμφύλιο. Και λέμε θεωρητικά διότι ουσιαστικά ενεπλάκη με μια ομάδα Γερμανών «εθελοντών» γνωστή με το όνομα «Λεγεώνα Κόνδωρ». Η ομάδα αυτή λοιπόν, τα μέλη της οποίας ήταν (όλοι τους) έμπειροι αεροπόροι της «Λουτβάφε» με είκοσι γερμανικά και την βοήθεια 3 μαχητικών ιταλικών αεροπλάνων έσπειρε τον πανικό και τον θάνατο στην μικρή πόλη ρίχνοντας πάνω από την πόλη τη νύχτα της 26ης Απριλίου 1937, 32 τόνους εκρηκτικά!!! Η επιχείρηση με το κωδικό όνομα «Επιχείρηση Επίπληξη» σχεδιάστηκε (κατόπιν διαταγής του Φράνκο) από τον επικεφαλής των εθελοντών Γερμανών Βόλφραμ Φράιχερ φον Ριχτχόφεν. Οι βομβαρδισμοί ήταν καταιγιστικοί και ανηλεείς, με αποτέλεσμα η πόλη σχεδόν να ισοπεδωθεί (κατά 70% περίπου) και από τις μεγάλες πυρκαγιές που ακολούθησαν. Τα θύματα σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσαν οι αρχές ανήλθαν σε 1654 νεκρούς και 889 τραυματίες,. Πρόσφατες έρευνες μειώνουν τον αριθμό των νεκρών, το πολύ στους 300 χωρίς φυσικά αυτό να μειώνει σε ελάχιστο το πραγματικά έγκλημα των φραγκικών δυνάμεων και των «συμμάχων» τους. Οι εθνικιστές, χωρίς να αρνηθούν τον βομβαρδισμό της πόλης, έριξαν τις ευθύνες για τις εκτεταμένες καταστροφές στους υποχωρούντες Δημοκρατικούς και στις τακτικές της «καμένης γης» που εφάρμοζαν.

Ή τεράστια ελαιογραφία του Picasso δημιουργήθηκε στην ουσία κατόπιν παραγγελίας της Ισπανικής δημοκρατικής κυβέρνησης για ένα έργο κατάλληλο να αντιπροσωπεύσει την αγωνιζόμενη Ισπανία στη διεθνή έκθεση του Παρισιού το 1937. Ο Picasso έχοντας χαραχθεί βαθιά από την ιστορία της Γκερνίκα θέλησε με αυτό τον τρόπο να εκφράσει καλύτερα την αγωνία και τη φρίκη των ανθρώπων μπροστά στο θάνατο δίνοντας στον πίνακά του την τάση για αποσύνθεση-παραμόρφωση της μορφής και των αντικειμένων!! Ο πίνακας απεικονίζει ένα συγκλονιστικό σκηνικό θανάτου, με διαμελισμένα ζώα και ανθρώπους, γυναίκες να κλαίνε, κρατώντας νεκρά μωρά και κατεστραμμένα κτίρια. Αρχικά, ο Πικάσο πειραματίστηκε με χρώμα, αλλά τελικά κατέληξε στο άσπρο, το μαύρο και το γκρι, καθώς θεώρησε ότι έτσι δίνει μεγαλύτερη ένταση στο θέμα.

Μετά την έκθεση του Παρισιού ο πίνακας περιόδευσε σε μεγάλες πρωτεύουσες του κόσμου, προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για την προάσπιση της Δημοκρατίας στην Ισπανία. Μετά την επικράτηση του Φράνκο, το 1939, η «Γκερνίκα» βρήκε προσωρινό καταφύγιο (διέφυγε) στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜΟΜΑ).Το 1968 ο Φράνκο εξέφρασε την επιθυμία να εκτεθεί ο πίνακας στην Ισπανία. Ο Πικάσο αρνήθηκε και εξουσιοδότησε το ΜΟΜΑ να επιστρέψει τον πίνακα στην Ισπανία, μόλις αποκατασταθεί η Δημοκρατία. Αυτό έγινε το 1975, όταν πέθανε ο Φράνκο (ο Πικάσο είχε φύγει από τη ζωή, δύο χρόνια νωρίτερα). Το 1981 η «Γκερνίκα» επέστρεψε στην Ισπανία και αποτέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα εκθέματα του Μουσείου «Πράδο» της Μαδρίτης. Από το 1992 κοσμεί το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης «Βασίλισσα Σοφία» της Μαδρίτης.

Θα μπορούσαμε να γράψουμε πολλά για του συμβολισμούς και το τι πραγματικά μας δείχνει και προσπαθεί να μας πει και μεταφέρει ο δημιουργός. Σε μια επόμενη ανάρτηση ίσως γίνει και αυτό διότι έχει πραγματικό ενδιαφέρον!!!! Προς το παρόν δείτε το εκπληκτικό video με την ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ 3D παρουσίαση του πίνακα που δημιούργησε η LenaGieseke (περισσότερα για το εγχείρημα εδώ). Τα υπόλοιπα τα αφήνουμε στην φαντασία σας (και μας) και σε ένα επόμενο ποστ.