(ένα βιβλίο και μια ταινία): Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν

Το βιβλίο........................................

Τίτλος: Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν (τσέχικα: Ostře sledované vlaky, αγγλικά: Closely Watched Trains)

Συγγραφέας: Μπόχουμιλ Χράμπαλ 

Έτος πρώτης κυκλοφορίας: 1965

Το 1965 κυκλοφορεί το υπέροχο μυθιστόρημα του Μπόχουμιλ Χράμπαλ (Bohumil Hrabal, 1914 – 1997) με τον τίτλο «Τρένα υπό στενή παρακολούθηση» που έγινε ευρύτερα γνωστό από τη μεταφορά του στον κινηματογράφο με τον τίτλο «Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν». Ο Μπόχουμιλ Χράμπαλ γενήθηκε στην πόλη Μπρνο (Brno) της πάλαι ποτε Τσεχοσλαβακίας και υπήρξε διδακτορας νομικής στο φημισμένο Πανεπιστήμιο του Καρόλου της Πράγας ενω δεν άσκησε ποτέ το επάγγλεμα του δικηγόρου μιας και έκανε πληθώρα άλλων επαγγελμάτων όπως σιδηροδρομικός, τηλεγραφητής, εργάτης χαλυβουργίας, υπάλληλος συμβολαιογραφείου, αλλά και στο θέατρο. 

Ο Χράμπαλ όταν επιδοκίμασε το «Μανιφέστο των δύο χιλιάδων λέξεων» (1968),ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της ‘Άνοιξης της Πράγας το οποίο είχε υπογραφεί από διάφορους διανοούμενους με αίτημα το σεβασμό των ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων συμπεριλήφθηκε, αυτόματα την λίστα των απογορευμένων συγγραφέων και έκτοτε το έργα του κυκλοφορούσαν μόνο στο εξωτερικό. 

Το 1968 και ενώ ο  Χράμπαλ παρέμεινε άγνωστος στην χώρα μας, οι εκδόσεις «Κάλβος» αποφάσισαν να εκδώσουν το βιβλίo υπό τον τίτλο "Τα Τραίνα" σε μετάφραση της Ρενέ Ψυρούκη. 

Βρισκόμαστε στην πρώτη εποχή της επταετίας και η χούντα έχει θέσει σε ισχύ τις περίφημες διατάξεις περί προληπτικής λογοκρισίας («προληπτικού ελέγχου»). Σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές κάθε υπό έκδοση κείμενο έπρεπε να ελεγχθεί από τη λογοκρισία και να προχωρήσει η εκπτύπωση και κυκλοφορία του μόνον όταν έχει εξασφαλιστεί η εγκρισή των αρχών.

Όταν οι "αρχές" ανακάλυψαν τις αναλυτικές περιγραφές ερωτικών σκηνών που περιέχονται στο βιβλίο πετσόκοψαν ότι τους ήρθε και έδωσαν το τελικό εγκεκριμένο κείμενο στις εκδόσεις για  τύπωση. Παρόλο που οι επιβαλόμενες αλλαγές στο κείμενο ήταν αρκετές, ο εκδοτικός οίκος προχώρησε στην έκδοση (του βιβλίου) χωρίς να τις λάβει υπόψην συμπεριλαμβάνοντας και δύο διηγήματα του συγγραφέα που δεν πέρασαν ποτέ από τη λογοκρισία. 

Η ιστορία του βιβλίου έχει ως εξής: o νεαρός Μίλος εργάζεται ως μαθητευόμενος στο σιδηροδρομικό σταθμό ενός χωριού στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Τσεχοσλοβακία. Του αρέσει να βλέπει τα τρένα να περνούν και να κάνει όνειρα. O πόλεμος και οι συνέπειές του δεν τον πολυαπασχολούν. Το πρόβλημά του είναι ο ανεκπλήρωτος έρωτας του για μία ωραία γυναίκα. Έχει να λύσει ένα φλέγον προσωπικό ζήτημα: να ξεπεράσει το ερωτικό σύμπλεγμα του πρωτάρη και να καταφέρει να έχει μια ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή. Στην επιδίωξή του αυτή, θα γίνει ήρωας κωμικοτραγικών καταστάσεων, μέχρι που θα εμπλακεί σε μια επιχείρηση ανατίναξης ενός γερμανικού τρένου που μεταφέρει πυρομαχικά και θα γίνει, άθελά του, ήρωας της αντίστασης.

  

Και η ταινία..............................................................

Το βιβλίο του Χράμπαλ μεταφέρθηκε στην μεγάλη οθόνη to 1966, σε σκηνοθεσία και σενάριο Γίρι Μένζελ ενώ θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες ταινίες του Νέου Κύματος Τσεχοσλοβακίας.

Τα γυρίσματα της ταινίας (από την Barrandov Studios, Ceskoslovensky Films) που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή Λοντένιτσε και στον σταιδηροδρομικό σταθμό της, άρχισαν τον Φεβρουάριο του 1966 και ολοκληρώθηκαν στα τέλη Απριλίου του ίδιου χρόνου. Η πρεμιέρα στην Τσεχοσλοβακία έγινε στις 18 Νοεμβρίου και κέρδισε αμέσως κριτικούς αλλά (το κυριώτερο) και το κοινό. 

Το 1966 κερδίζει το Μεγάλο Βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Μανχάιμ-Χαϊδελβέργης και το 1968 το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας της Αμερικανικής Ακαδημίας.

Την μουσική της ταινίας εχει γράψει ο Ζίρι Σουστ ενώ την φωτογραφία υπογράφει ο Γιαρόμιρ Σοφρ και το μοντάζ η Jiřina Lukešová.

Υπήρξε η σκεψη να υποδηθεί τον πρωταγωνιστή Μίλος ο ίδιος ο Μένζελ καθώς η πρώτη επιλογή Βλάντιμιρ Πούτσολτ αρνήθηκε διότι γύριζε ήδη άλλη ταινία εκείνη την περίοδο. Τελικά τον ρόλο πήρε ο Václav Neckár ενώ τον ρόλο του ιατρού έπαιξε ο ο σκηνοθέτης μιας και ο ηθοποιός που θα τον υποδυόταν δεν εμφανίστηκε στα γυρίσματα. Τους υπόλοιπους ρόλους υποδήθηκαν οι: Ζόζεφ Σομρ, Βλαστιμίλ Μπρόντσκι, Βλαντιμίρ Βαλέντα και Γίτκα Μπέντοβα. 

Η ταινία ήταν υποψήφια και για άλλα βραβεία όπως: 

• Βραβείο BAFTA, Καλύτερης Ταινίας και Καλύτερου Soundtrack (1968),
• Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας, του DGA Award (1967) Χρυσή Σφαίρα, Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας (1967)

Χαρακτηριστική είναι η σκηνή όπου ο Χουμπίτσκα κάνει σεξ με μία υπάλληλο του σταθμού, παίζοντας παράλληλα ένα παιχνίδι με σφραγίδες, γεμίζοντας το πόδι της και τους γλουτούς της με σφραγίδες. Επίσης η τελευταία σκηνή της ταινίας (όπου ενώ το τρένο ανατινάζεται) δείχνει σοκαρισμένους τους ανθρώπους του σταθμού, με τον Χουμπίτσκα να ξεσπάει σε γέλια και το κύμα της έκρηξης να φέρνει πίσω στον σταθμό το καπέλο του Μίλος (ο οποίος έχει προκαλέσει την ανατίναξη και έχει πέσει νεκρός από πυρά Ναζί στρατιώτη).


Closely Watched Trains (1966) pt. 1 από karimberdi